Wp\u0142yw wojny na Ukrainie na zobowi\u0105zania umowne<\/h1>\t\t<\/div>\n\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\n\t\t\t\n\t\t\t\t\t\t\t\n\t\t\t\t\t\t\n\t\t\t\t\n\t\t\t\t\t\n\t\t\t<\/div>\n\t\t<\/div>\n\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\n\t\t\t\t\n\t\t\t\t\t\t\t\t\n\t\t\t\t\t\t\t\t\t\t\t\t![\"\"](\"http:\/\/metropolitansilesia.pl\/wp-content\/uploads\/2022\/05\/s3b.jpg\")
\t\t\t\t\t\t\t\t\t\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\n\t\t\t\t\n\t\t\t\t\t\n\t\t\t<\/div>\n\t\t<\/div>\n\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t<\/section>\n\t\t\t\t\n\t\t\t\t\t\t\n\t\t\t\t\t\t\t\n\t\t\t\t\t\n\t\t\t\n\t\t\t\t\t\t\t\n\t\t\t\t\t\t\n\t\t\t\t\n\t\t\t\t\t\n\t\t\t\t\t\t\t\n\t\t\t\t\t![\"Radca](\"http:\/\/metropolitansilesia.pl\/wp-content\/uploads\/2019\/04\/M_marmur-1-300x169.jpg\")
\n\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\n\t\t\t\n\t\t\t\t\t\t\t\t\t\n\t\t\t\t\t\t\n\t\t\t\t\t\t\tRadca Prawny Maciej Smolczewski\t\t\t\t\t\t<\/h6>\n\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\n\t\t\t\t\n\t\t\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t<\/div>\n\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t<\/section>\n\t\t\t\t\n\t\t\t\t\t\t\n\t\t\t\t\t\t\t\n\t\t\t\t\t\n\t\t\t\n\t\t\t\t\t\t\t\n\t\t\t\t\t\t\n\t\t\t\t\n\t\t\t\t\t\t\t\t\n\t\t\t\tInwazja rosyjska na Ukrain\u0119, skutkuj\u0105ca wprowadzeniem na jej terenie stanu wojennego, w spos\u00f3b znacz\u0105cy utrudni\u0142y lub wr\u0119cz uniemo\u017cliwi\u0142y realizacj\u0119 zobowi\u0105za\u0144 umownych, kt\u00f3rych wykonanie mia\u0142o nast\u0105pi\u0107 \u2013 w ca\u0142o\u015bci lub cz\u0119\u015bciowo, na terytorium Ukrainy.
W przypadku um\u00f3w zawartych przed wybuchem opisanego konfliktu zbrojnego mog\u0119 zaryzykowa\u0107 stwierdzenie, \u017ce w \u015bwietle prawa zobowi\u0105za\u0144 trwaj\u0105cy konflikt zbrojny, jako zdarzenie polityczne o niespotykanej w ci\u0105gu dziesi\u0119cioleci skali, stanowi tzw. si\u0142\u0119 wy\u017csz\u0105, rozumian\u0105 jako zewn\u0119trzn\u0105, niezale\u017cn\u0105 od stron i niemo\u017cliw\u0105 do przewidzenia okoliczno\u015bci\u0105 skutkuj\u0105c\u0105 czasow\u0105 lub trwa\u0142\u0105 niemo\u017cliwo\u015bci\u0105 realizacji zobowi\u0105za\u0144 umownych. Dlatego te\u017c pod tym k\u0105tem okoliczno\u015bci te powinny by\u0107 badanie w kontek\u015bcie niewykonania lub nienale\u017cytego wykonania umowy.<\/p>
Klauzula si\u0142y wy\u017cszej w umowach handlowych<\/strong>
Zawieranie w umowach handlowych odpowiednich klauzul si\u0142y wy\u017cszej jest powszechnie spotykan\u0105 praktyk\u0105 w obrocie gospodarczym. Klasyczna klauzula si\u0142y wy\u017cszej definiuje poj\u0119cie si\u0142y wy\u017cszej (w przewa\u017caj\u0105cej wi\u0119kszo\u015bci spotykanych przeze mnie klauzul umownych jako jeden z element\u00f3w sk\u0142adowych si\u0142y wy\u017cszej wskazywane s\u0105 w\u0142a\u015bnie dzia\u0142ania wojenne) i stanowi o wy\u0142\u0105czeniu odpowiedzialno\u015bci stron za skutki wynikaj\u0105ce z dzia\u0142ania si\u0142y wy\u017cszej i wskazuje umown\u0105 procedur\u0119, jak\u0105 strony stosunku obligacyjnego powinny przeprowadzi\u0107 w zwi\u0105zku z wyst\u0105pieniem takiego zdarzenia.<\/p>Pami\u0119ta\u0107 trzeba, \u017ce samo wprowadzenie do umowy odpowiedniej klauzuli si\u0142y wy\u017cszej, samo w sobie nie zwalnia z odpowiedzialno\u015bci za niewykonanie lub nieprawid\u0142owe wykonanie umowy. Strona powo\u0142uj\u0105ca si\u0119 na wyst\u0105pienie si\u0142y wy\u017cszej musi jeszcze udowodni\u0107 jej rzeczywisty wp\u0142yw na niemo\u017cno\u015b\u0107 wykonania swojej cz\u0119\u015bci umowy.<\/p>
Brak klauzuli si\u0142y wy\u017cszej w umowach handlowych<\/strong>
Polskie przepisy powszechnie obowi\u0105zuj\u0105cego prawa, szczeg\u00f3lnie kodeksu cywilnego (dalej \u2013 k.c.) nie zawieraj\u0105 generalnej zasady, kt\u00f3ra wprost zast\u0119powa\u0142aby umown\u0105 klauzul\u0119 si\u0142y wy\u017cszej \u2013 przewiduj\u0105 raczej odpowiedzialno\u015b\u0107 za niewykonanie lub nienale\u017cyte wykonanie zobowi\u0105zania na zasadzie winy (art. 471 i 472 k.c.) i nak\u0142adaj\u0105 na d\u0142u\u017cnika w ramach realizacji swoich zobowi\u0105za\u0144 obowi\u0105zek zachowania nale\u017cytej staranno\u015bci. Zgodnie z art. 471 k.c. d\u0142u\u017cnik obowi\u0105zany jest do naprawienia szkody wynik\u0142ej z niewykonania lub nienale\u017cytego wykonania zobowi\u0105zania, chyba \u017ce niewykonanie lub nienale\u017cyte wykonanie jest nast\u0119pstwem okoliczno\u015bci, za kt\u00f3re d\u0142u\u017cnik nie ponosi odpowiedzialno\u015bci.<\/p>W zwi\u0105zku z tym z punktu widzenia strony zobowi\u0105zanej kluczowe b\u0119dzie wykazanie, \u017ce nie wykona\u0142a ona lub nienale\u017cycie wykona\u0142a swoje zobowi\u0105zanie wskutek konsekwencji wynikaj\u0105cych ze stanu wojennego na terenie Ukrainy, za kt\u00f3re nie ponosi odpowiedzialno\u015bci, oraz \u017ce jednocze\u015bnie do\u0142o\u017cy\u0142 nale\u017cytej staranno\u015bci, aby je wykona\u0107. Druga strona umowy b\u0119dzie musia\u0142a z kolei udowodni\u0107, \u017ce ponios\u0142a szkod\u0119 wynikaj\u0105c\u0105 z niewykonania lub nienale\u017cytego wykonania zobowi\u0105zania przez d\u0142u\u017cnika. Je\u017celi mo\u017cna przewidzie\u0107, \u017ce stan wojny na Ukrainie wp\u0142ynie na nasze wykonywanie umowy, nale\u017cy ju\u017c na tym etapie rozpocz\u0105\u0107 gromadzenie na dowod\u00f3w \u015bwiadcz\u0105cych o wyst\u0105pieniu tzw. si\u0142y wy\u017cszej i jej zwi\u0105zku z naszymi obowi\u0105zkami umownymi.<\/p>
W kontek\u015bcie niemo\u017cliwo\u015bci wykonania umowy nale\u017cy r\u00f3wnie\u017c zwr\u00f3ci\u0107 uwag\u0119 na przepisy art. 475 \u00a7 1 i 495 \u00a7 1 k.c. Zgodnie z art. 475 \u00a7 1 k.c., je\u017celi \u015bwiadczenie sta\u0142o si\u0119 niemo\u017cliwe skutkiem okoliczno\u015bci, za kt\u00f3re d\u0142u\u017cnik nie ponosi odpowiedzialno\u015bci, zobowi\u0105zanie wygasa. Art. 495 \u00a7 1 k.c. stanowi, \u017ce je\u017celi jedno ze \u015bwiadcze\u0144 wzajemnych sta\u0142o si\u0119 niemo\u017cliwe wskutek okoliczno\u015bci, za kt\u00f3re \u017cadna ze stron nie ponosi odpowiedzialno\u015bci, to strona, kt\u00f3ra mia\u0142a to \u015bwiadczenie spe\u0142ni\u0107, nie mo\u017ce \u017c\u0105da\u0107 \u015bwiadczenia wzajemnego, a w wypadku, gdy je ju\u017c otrzyma\u0142a, obowi\u0105zana jest do zwrotu wed\u0142ug przepis\u00f3w o bezpodstawnym wzbogaceniu. Nale\u017cy mie\u0107 na wzgl\u0119dzie, \u017ce niemo\u017cno\u015b\u0107 \u015bwiadczenia musi mie\u0107 charakter trwa\u0142y \u2013 w tej sytuacji ka\u017cdy przedsi\u0119biorca musi odpowiedzie\u0107 sobie na pytanie, czy nawet zak\u0142adaj\u0105c, \u017ce stan wojny na terenie Ukrainy mo\u017ce mie\u0107 charakter przej\u015bciowy (na co zreszt\u0105 wszyscy mamy nadziej\u0119), to jego ust\u0105pienie po pewnym czasie b\u0119dzie mia\u0142o prze\u0142o\u017cenie na dalsze istnienie przedmiotu naszej umowy. Tylko bowiem w przypadku, gdy umowa mo\u017ce by\u0107 wykonana do pewnego terminu, po up\u0142ywie kt\u00f3rego stanie si\u0119 bezprzedmiotowa, przepisy o niemo\u017cliwo\u015bci \u015bwiadczenia b\u0119d\u0105 mog\u0142y znale\u017a\u0107 w takiej sytuacji ewentualne zastosowanie.<\/p>
S\u0105dowa zmiana warunk\u00f3w umowy w sytuacjach nadzwyczajnych<\/strong>
Przepisy kodeksu cywilnego przewiduj\u0105 s\u0105dowy mechanizm modyfikacji lub rozwi\u0105zania um\u00f3w w sytuacjach nadzwyczajnych \u2013 tzw. klauzul\u0119 rebus sic stantibus, zawart\u0105 w art. 3571 \u00a7 1 k.c. Zgodnie z tym przepisem, je\u017celi w przypadku nadzwyczajnej zmiany stosunk\u00f3w spe\u0142nienie \u015bwiadczenia mo\u017ce sta\u0107 si\u0119 po\u0142\u0105czone z nadmiernymi trudno\u015bciami albo grozi\u0107 jednej ze stron ra\u017c\u0105c\u0105 strat\u0105, czego strony nie przewidywa\u0142y przy zawarciu umowy, s\u0105d mo\u017ce \u2013 po rozwa\u017ceniu interes\u00f3w stron i zgodnie z zasadami wsp\u00f3\u0142\u017cycia spo\u0142ecznego \u2013 oznaczy\u0107 spos\u00f3b wykonania zobowi\u0105zania, wysoko\u015b\u0107 \u015bwiadczenia lub nawet orzec o rozwi\u0105zaniu umowy.
Warunkiem zastosowania przez s\u0105d klauzuli rebus sic stantibus jest zaistnienie \u0142\u0105cznie czterech wskazanych w przytoczonym przepisie przes\u0142anek: (1) nadzwyczajnej zmiany stosunk\u00f3w; (2) nadmiernej trudno\u015bci w spe\u0142nieniu \u015bwiadczenia lub gro\u017aby straty dla jednej ze stron; (3) zwi\u0105zku przyczynowego pomi\u0119dzy zmian\u0105 stosunk\u00f3w a utrudnieniami w wykonaniu zobowi\u0105zania lub gro\u017ab\u0105 straty; (4) nieprzewidzenie przez strony przy zawieraniu umowy wp\u0142ywu zmiany stosunk\u00f3w na wykonanie zobowi\u0105zania.
W przypadku sporu stron umowy i ewentualnej drogi s\u0105dowej, b\u0119dzie nale\u017ca\u0142o wykaza\u0107 zaistnienie wszystkich opisanych wy\u017cej przes\u0142anek jako konsekwencji stanu wojny na Ukrainie \u2013 co b\u0119dzie zale\u017cne od okoliczno\u015bci danej sprawy i decyzji s\u0105du, kt\u00f3ra wydawana jest w oparciu o wszechstronne rozwa\u017cenie ka\u017cdej sprawy indywidualnie. Wobec powszechnej wiedzy na temat d\u0142ugiego czasu trwania post\u0119powa\u0144 s\u0105dowych w Polsce, niemo\u017cno\u015b\u0107 przewidzenia rozwoju stanu wojny na Ukrainie i jego ostatecznych konsekwencji, korzystanie z klauzuli rebus sic stantibus jest obarczone ryzykiem niepewno\u015bci co do zasadno\u015bci jej zastosowania, poniewa\u017c stan faktyczny mo\u017ce ulec zmianie do czasu wydania wyroku przez s\u0105d.<\/p>Umowy zawierane po wybuchu konfliktu zbrojnego na Ukrainie<\/strong>
Je\u017celi rodzaj prowadzonej dzia\u0142alno\u015bci wymaga, by mimo istniej\u0105cej sytuacji w dalszym ci\u0105gu prowadzone by\u0142y interesy wymagaj\u0105ce w jakikolwiek spos\u00f3b zaanga\u017cowania strony ukrai\u0144skiej, warto w umowach umie\u015bci\u0107 klauzule, kt\u00f3re zabezpiecz\u0105 interes zainteresowanej strony. Przyk\u0142adowymi klauzulami mog\u0105 to by\u0107 zapisy, zgodnie z kt\u00f3rymi strona nie ponosi jakiejkolwiek odpowiedzialno\u015bci w przypadkach niewykonania lub nienale\u017cytego wykonania umowy, je\u017celi b\u0119dzie to wynikiem opisanej wy\u017cej sytuacji na Ukrainie. Dla zniwelowania obowi\u0105zk\u00f3w wynikaj\u0105cych z ci\u0119\u017caru dowodowego (art. 6 k.c.), dobrze b\u0119dzie w umowie przyj\u0105\u0107 domniemanie, \u017ce niewykonanie lub nienale\u017cyte wykonanie umowy, b\u0119dzie wynikiem tej nadzwyczajnej sytuacji i w zwi\u0105zku z powy\u017cszym to na drugiej stronie umowy b\u0119dzie spoczywa\u0142 ci\u0119\u017car dowodowy w zakresie udowodnienia ewentualnych innych przyczyn w niewykonaniu umowy. Warto r\u00f3wnie\u017c umie\u015bci\u0107 w umowie klauzul\u0119, zgodnie z kt\u00f3r\u0105 wyst\u0105pienie okoliczno\u015bci, o kt\u00f3rych mowa powy\u017cej, nie powoduje utraty prawa do wynagrodzenia lub co najmniej zwrotu koszt\u00f3w wykonania umowy. Umieszczenie takich zapis\u00f3w umownych z pewno\u015bci\u0105 b\u0119dzie wymaga\u0107 negocjacji z kontrahentem, kt\u00f3ry b\u0119dzie musia\u0142 przyj\u0105\u0107 zwi\u0119kszony zakres ryzyka kontraktowego.<\/p>\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t<\/section>\n\t\t\t\t\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t","protected":false},"excerpt":{"rendered":"Inwazja rosyjska na Ukrain\u0119, skutkuj\u0105ca wprowadzeniem na jej terenie stanu wojennego, w spos\u00f3b znacz\u0105cy utrudni\u0142y lub wr\u0119cz uniemo\u017cliwi\u0142y realizacj\u0119 zobowi\u0105za\u0144 umownych, kt\u00f3rych wykonanie mia\u0142o nast\u0105pi\u0107 \u2013 w ca\u0142o\u015bci lub cz\u0119\u015bciowo, na terytorium Ukrainy. W przypadku um\u00f3w zawartych przed wybuchem opisanego konfliktu zbrojnego mog\u0119 zaryzykowa\u0107 stwierdzenie, \u017ce w \u015bwietle prawa zobowi\u0105za\u0144 trwaj\u0105cy konflikt zbrojny, jako zdarzenie […]<\/p>\n","protected":false},"author":1,"featured_media":3820,"comment_status":"closed","ping_status":"closed","sticky":false,"template":"elementor_header_footer","format":"standard","meta":[],"categories":[50,51],"tags":[],"_links":{"self":[{"href":"http:\/\/metropolitansilesia.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/3880"}],"collection":[{"href":"http:\/\/metropolitansilesia.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"http:\/\/metropolitansilesia.pl\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/metropolitansilesia.pl\/wp-json\/wp\/v2\/users\/1"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/metropolitansilesia.pl\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=3880"}],"version-history":[{"count":10,"href":"http:\/\/metropolitansilesia.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/3880\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":3890,"href":"http:\/\/metropolitansilesia.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/3880\/revisions\/3890"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/metropolitansilesia.pl\/wp-json\/wp\/v2\/media\/3820"}],"wp:attachment":[{"href":"http:\/\/metropolitansilesia.pl\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=3880"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"http:\/\/metropolitansilesia.pl\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=3880"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"http:\/\/metropolitansilesia.pl\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=3880"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}
\t\t\t\t\t\t\t\t\t\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\n\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\n\t\t\t\n\t\t\t\t\t\t\tRadca Prawny Maciej Smolczewski\t\t\t\t\t\t<\/h6>\n\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\n\t\t\t\t\n\t\t\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t<\/div>\n\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t<\/section>\n\t\t\t\t\n\t\t\t\t\t\t\n\t\t\t\t\t\t\t\n\t\t\t\t\t\n\t\t\t\n\t\t\t\t\t\t\t\n\t\t\t\t\t\t\n\t\t\t\t\n\t\t\t\t\t\t\t\t\n\t\t\t\tInwazja rosyjska na Ukrain\u0119, skutkuj\u0105ca wprowadzeniem na jej terenie stanu wojennego, w spos\u00f3b znacz\u0105cy utrudni\u0142y lub wr\u0119cz uniemo\u017cliwi\u0142y realizacj\u0119 zobowi\u0105za\u0144 umownych, kt\u00f3rych wykonanie mia\u0142o nast\u0105pi\u0107 \u2013 w ca\u0142o\u015bci lub cz\u0119\u015bciowo, na terytorium Ukrainy.
W przypadku um\u00f3w zawartych przed wybuchem opisanego konfliktu zbrojnego mog\u0119 zaryzykowa\u0107 stwierdzenie, \u017ce w \u015bwietle prawa zobowi\u0105za\u0144 trwaj\u0105cy konflikt zbrojny, jako zdarzenie polityczne o niespotykanej w ci\u0105gu dziesi\u0119cioleci skali, stanowi tzw. si\u0142\u0119 wy\u017csz\u0105, rozumian\u0105 jako zewn\u0119trzn\u0105, niezale\u017cn\u0105 od stron i niemo\u017cliw\u0105 do przewidzenia okoliczno\u015bci\u0105 skutkuj\u0105c\u0105 czasow\u0105 lub trwa\u0142\u0105 niemo\u017cliwo\u015bci\u0105 realizacji zobowi\u0105za\u0144 umownych. Dlatego te\u017c pod tym k\u0105tem okoliczno\u015bci te powinny by\u0107 badanie w kontek\u015bcie niewykonania lub nienale\u017cytego wykonania umowy.<\/p>
Klauzula si\u0142y wy\u017cszej w umowach handlowych<\/strong>
Zawieranie w umowach handlowych odpowiednich klauzul si\u0142y wy\u017cszej jest powszechnie spotykan\u0105 praktyk\u0105 w obrocie gospodarczym. Klasyczna klauzula si\u0142y wy\u017cszej definiuje poj\u0119cie si\u0142y wy\u017cszej (w przewa\u017caj\u0105cej wi\u0119kszo\u015bci spotykanych przeze mnie klauzul umownych jako jeden z element\u00f3w sk\u0142adowych si\u0142y wy\u017cszej wskazywane s\u0105 w\u0142a\u015bnie dzia\u0142ania wojenne) i stanowi o wy\u0142\u0105czeniu odpowiedzialno\u015bci stron za skutki wynikaj\u0105ce z dzia\u0142ania si\u0142y wy\u017cszej i wskazuje umown\u0105 procedur\u0119, jak\u0105 strony stosunku obligacyjnego powinny przeprowadzi\u0107 w zwi\u0105zku z wyst\u0105pieniem takiego zdarzenia.<\/p>Pami\u0119ta\u0107 trzeba, \u017ce samo wprowadzenie do umowy odpowiedniej klauzuli si\u0142y wy\u017cszej, samo w sobie nie zwalnia z odpowiedzialno\u015bci za niewykonanie lub nieprawid\u0142owe wykonanie umowy. Strona powo\u0142uj\u0105ca si\u0119 na wyst\u0105pienie si\u0142y wy\u017cszej musi jeszcze udowodni\u0107 jej rzeczywisty wp\u0142yw na niemo\u017cno\u015b\u0107 wykonania swojej cz\u0119\u015bci umowy.<\/p>
Brak klauzuli si\u0142y wy\u017cszej w umowach handlowych<\/strong>
Polskie przepisy powszechnie obowi\u0105zuj\u0105cego prawa, szczeg\u00f3lnie kodeksu cywilnego (dalej \u2013 k.c.) nie zawieraj\u0105 generalnej zasady, kt\u00f3ra wprost zast\u0119powa\u0142aby umown\u0105 klauzul\u0119 si\u0142y wy\u017cszej \u2013 przewiduj\u0105 raczej odpowiedzialno\u015b\u0107 za niewykonanie lub nienale\u017cyte wykonanie zobowi\u0105zania na zasadzie winy (art. 471 i 472 k.c.) i nak\u0142adaj\u0105 na d\u0142u\u017cnika w ramach realizacji swoich zobowi\u0105za\u0144 obowi\u0105zek zachowania nale\u017cytej staranno\u015bci. Zgodnie z art. 471 k.c. d\u0142u\u017cnik obowi\u0105zany jest do naprawienia szkody wynik\u0142ej z niewykonania lub nienale\u017cytego wykonania zobowi\u0105zania, chyba \u017ce niewykonanie lub nienale\u017cyte wykonanie jest nast\u0119pstwem okoliczno\u015bci, za kt\u00f3re d\u0142u\u017cnik nie ponosi odpowiedzialno\u015bci.<\/p>W zwi\u0105zku z tym z punktu widzenia strony zobowi\u0105zanej kluczowe b\u0119dzie wykazanie, \u017ce nie wykona\u0142a ona lub nienale\u017cycie wykona\u0142a swoje zobowi\u0105zanie wskutek konsekwencji wynikaj\u0105cych ze stanu wojennego na terenie Ukrainy, za kt\u00f3re nie ponosi odpowiedzialno\u015bci, oraz \u017ce jednocze\u015bnie do\u0142o\u017cy\u0142 nale\u017cytej staranno\u015bci, aby je wykona\u0107. Druga strona umowy b\u0119dzie musia\u0142a z kolei udowodni\u0107, \u017ce ponios\u0142a szkod\u0119 wynikaj\u0105c\u0105 z niewykonania lub nienale\u017cytego wykonania zobowi\u0105zania przez d\u0142u\u017cnika. Je\u017celi mo\u017cna przewidzie\u0107, \u017ce stan wojny na Ukrainie wp\u0142ynie na nasze wykonywanie umowy, nale\u017cy ju\u017c na tym etapie rozpocz\u0105\u0107 gromadzenie na dowod\u00f3w \u015bwiadcz\u0105cych o wyst\u0105pieniu tzw. si\u0142y wy\u017cszej i jej zwi\u0105zku z naszymi obowi\u0105zkami umownymi.<\/p>
W kontek\u015bcie niemo\u017cliwo\u015bci wykonania umowy nale\u017cy r\u00f3wnie\u017c zwr\u00f3ci\u0107 uwag\u0119 na przepisy art. 475 \u00a7 1 i 495 \u00a7 1 k.c. Zgodnie z art. 475 \u00a7 1 k.c., je\u017celi \u015bwiadczenie sta\u0142o si\u0119 niemo\u017cliwe skutkiem okoliczno\u015bci, za kt\u00f3re d\u0142u\u017cnik nie ponosi odpowiedzialno\u015bci, zobowi\u0105zanie wygasa. Art. 495 \u00a7 1 k.c. stanowi, \u017ce je\u017celi jedno ze \u015bwiadcze\u0144 wzajemnych sta\u0142o si\u0119 niemo\u017cliwe wskutek okoliczno\u015bci, za kt\u00f3re \u017cadna ze stron nie ponosi odpowiedzialno\u015bci, to strona, kt\u00f3ra mia\u0142a to \u015bwiadczenie spe\u0142ni\u0107, nie mo\u017ce \u017c\u0105da\u0107 \u015bwiadczenia wzajemnego, a w wypadku, gdy je ju\u017c otrzyma\u0142a, obowi\u0105zana jest do zwrotu wed\u0142ug przepis\u00f3w o bezpodstawnym wzbogaceniu. Nale\u017cy mie\u0107 na wzgl\u0119dzie, \u017ce niemo\u017cno\u015b\u0107 \u015bwiadczenia musi mie\u0107 charakter trwa\u0142y \u2013 w tej sytuacji ka\u017cdy przedsi\u0119biorca musi odpowiedzie\u0107 sobie na pytanie, czy nawet zak\u0142adaj\u0105c, \u017ce stan wojny na terenie Ukrainy mo\u017ce mie\u0107 charakter przej\u015bciowy (na co zreszt\u0105 wszyscy mamy nadziej\u0119), to jego ust\u0105pienie po pewnym czasie b\u0119dzie mia\u0142o prze\u0142o\u017cenie na dalsze istnienie przedmiotu naszej umowy. Tylko bowiem w przypadku, gdy umowa mo\u017ce by\u0107 wykonana do pewnego terminu, po up\u0142ywie kt\u00f3rego stanie si\u0119 bezprzedmiotowa, przepisy o niemo\u017cliwo\u015bci \u015bwiadczenia b\u0119d\u0105 mog\u0142y znale\u017a\u0107 w takiej sytuacji ewentualne zastosowanie.<\/p>
S\u0105dowa zmiana warunk\u00f3w umowy w sytuacjach nadzwyczajnych<\/strong>
Przepisy kodeksu cywilnego przewiduj\u0105 s\u0105dowy mechanizm modyfikacji lub rozwi\u0105zania um\u00f3w w sytuacjach nadzwyczajnych \u2013 tzw. klauzul\u0119 rebus sic stantibus, zawart\u0105 w art. 3571 \u00a7 1 k.c. Zgodnie z tym przepisem, je\u017celi w przypadku nadzwyczajnej zmiany stosunk\u00f3w spe\u0142nienie \u015bwiadczenia mo\u017ce sta\u0107 si\u0119 po\u0142\u0105czone z nadmiernymi trudno\u015bciami albo grozi\u0107 jednej ze stron ra\u017c\u0105c\u0105 strat\u0105, czego strony nie przewidywa\u0142y przy zawarciu umowy, s\u0105d mo\u017ce \u2013 po rozwa\u017ceniu interes\u00f3w stron i zgodnie z zasadami wsp\u00f3\u0142\u017cycia spo\u0142ecznego \u2013 oznaczy\u0107 spos\u00f3b wykonania zobowi\u0105zania, wysoko\u015b\u0107 \u015bwiadczenia lub nawet orzec o rozwi\u0105zaniu umowy.
Warunkiem zastosowania przez s\u0105d klauzuli rebus sic stantibus jest zaistnienie \u0142\u0105cznie czterech wskazanych w przytoczonym przepisie przes\u0142anek: (1) nadzwyczajnej zmiany stosunk\u00f3w; (2) nadmiernej trudno\u015bci w spe\u0142nieniu \u015bwiadczenia lub gro\u017aby straty dla jednej ze stron; (3) zwi\u0105zku przyczynowego pomi\u0119dzy zmian\u0105 stosunk\u00f3w a utrudnieniami w wykonaniu zobowi\u0105zania lub gro\u017ab\u0105 straty; (4) nieprzewidzenie przez strony przy zawieraniu umowy wp\u0142ywu zmiany stosunk\u00f3w na wykonanie zobowi\u0105zania.
W przypadku sporu stron umowy i ewentualnej drogi s\u0105dowej, b\u0119dzie nale\u017ca\u0142o wykaza\u0107 zaistnienie wszystkich opisanych wy\u017cej przes\u0142anek jako konsekwencji stanu wojny na Ukrainie \u2013 co b\u0119dzie zale\u017cne od okoliczno\u015bci danej sprawy i decyzji s\u0105du, kt\u00f3ra wydawana jest w oparciu o wszechstronne rozwa\u017cenie ka\u017cdej sprawy indywidualnie. Wobec powszechnej wiedzy na temat d\u0142ugiego czasu trwania post\u0119powa\u0144 s\u0105dowych w Polsce, niemo\u017cno\u015b\u0107 przewidzenia rozwoju stanu wojny na Ukrainie i jego ostatecznych konsekwencji, korzystanie z klauzuli rebus sic stantibus jest obarczone ryzykiem niepewno\u015bci co do zasadno\u015bci jej zastosowania, poniewa\u017c stan faktyczny mo\u017ce ulec zmianie do czasu wydania wyroku przez s\u0105d.<\/p>Umowy zawierane po wybuchu konfliktu zbrojnego na Ukrainie<\/strong>
Je\u017celi rodzaj prowadzonej dzia\u0142alno\u015bci wymaga, by mimo istniej\u0105cej sytuacji w dalszym ci\u0105gu prowadzone by\u0142y interesy wymagaj\u0105ce w jakikolwiek spos\u00f3b zaanga\u017cowania strony ukrai\u0144skiej, warto w umowach umie\u015bci\u0107 klauzule, kt\u00f3re zabezpiecz\u0105 interes zainteresowanej strony. Przyk\u0142adowymi klauzulami mog\u0105 to by\u0107 zapisy, zgodnie z kt\u00f3rymi strona nie ponosi jakiejkolwiek odpowiedzialno\u015bci w przypadkach niewykonania lub nienale\u017cytego wykonania umowy, je\u017celi b\u0119dzie to wynikiem opisanej wy\u017cej sytuacji na Ukrainie. Dla zniwelowania obowi\u0105zk\u00f3w wynikaj\u0105cych z ci\u0119\u017caru dowodowego (art. 6 k.c.), dobrze b\u0119dzie w umowie przyj\u0105\u0107 domniemanie, \u017ce niewykonanie lub nienale\u017cyte wykonanie umowy, b\u0119dzie wynikiem tej nadzwyczajnej sytuacji i w zwi\u0105zku z powy\u017cszym to na drugiej stronie umowy b\u0119dzie spoczywa\u0142 ci\u0119\u017car dowodowy w zakresie udowodnienia ewentualnych innych przyczyn w niewykonaniu umowy. Warto r\u00f3wnie\u017c umie\u015bci\u0107 w umowie klauzul\u0119, zgodnie z kt\u00f3r\u0105 wyst\u0105pienie okoliczno\u015bci, o kt\u00f3rych mowa powy\u017cej, nie powoduje utraty prawa do wynagrodzenia lub co najmniej zwrotu koszt\u00f3w wykonania umowy. Umieszczenie takich zapis\u00f3w umownych z pewno\u015bci\u0105 b\u0119dzie wymaga\u0107 negocjacji z kontrahentem, kt\u00f3ry b\u0119dzie musia\u0142 przyj\u0105\u0107 zwi\u0119kszony zakres ryzyka kontraktowego.<\/p>\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t<\/section>\n\t\t\t\t\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t","protected":false},"excerpt":{"rendered":"Inwazja rosyjska na Ukrain\u0119, skutkuj\u0105ca wprowadzeniem na jej terenie stanu wojennego, w spos\u00f3b znacz\u0105cy utrudni\u0142y lub wr\u0119cz uniemo\u017cliwi\u0142y realizacj\u0119 zobowi\u0105za\u0144 umownych, kt\u00f3rych wykonanie mia\u0142o nast\u0105pi\u0107 \u2013 w ca\u0142o\u015bci lub cz\u0119\u015bciowo, na terytorium Ukrainy. W przypadku um\u00f3w zawartych przed wybuchem opisanego konfliktu zbrojnego mog\u0119 zaryzykowa\u0107 stwierdzenie, \u017ce w \u015bwietle prawa zobowi\u0105za\u0144 trwaj\u0105cy konflikt zbrojny, jako zdarzenie […]<\/p>\n","protected":false},"author":1,"featured_media":3820,"comment_status":"closed","ping_status":"closed","sticky":false,"template":"elementor_header_footer","format":"standard","meta":[],"categories":[50,51],"tags":[],"_links":{"self":[{"href":"http:\/\/metropolitansilesia.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/3880"}],"collection":[{"href":"http:\/\/metropolitansilesia.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"http:\/\/metropolitansilesia.pl\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/metropolitansilesia.pl\/wp-json\/wp\/v2\/users\/1"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/metropolitansilesia.pl\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=3880"}],"version-history":[{"count":10,"href":"http:\/\/metropolitansilesia.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/3880\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":3890,"href":"http:\/\/metropolitansilesia.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/3880\/revisions\/3890"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/metropolitansilesia.pl\/wp-json\/wp\/v2\/media\/3820"}],"wp:attachment":[{"href":"http:\/\/metropolitansilesia.pl\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=3880"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"http:\/\/metropolitansilesia.pl\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=3880"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"http:\/\/metropolitansilesia.pl\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=3880"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}
Inwazja rosyjska na Ukrain\u0119, skutkuj\u0105ca wprowadzeniem na jej terenie stanu wojennego, w spos\u00f3b znacz\u0105cy utrudni\u0142y lub wr\u0119cz uniemo\u017cliwi\u0142y realizacj\u0119 zobowi\u0105za\u0144 umownych, kt\u00f3rych wykonanie mia\u0142o nast\u0105pi\u0107 \u2013 w ca\u0142o\u015bci lub cz\u0119\u015bciowo, na terytorium Ukrainy.
W przypadku um\u00f3w zawartych przed wybuchem opisanego konfliktu zbrojnego mog\u0119 zaryzykowa\u0107 stwierdzenie, \u017ce w \u015bwietle prawa zobowi\u0105za\u0144 trwaj\u0105cy konflikt zbrojny, jako zdarzenie polityczne o niespotykanej w ci\u0105gu dziesi\u0119cioleci skali, stanowi tzw. si\u0142\u0119 wy\u017csz\u0105, rozumian\u0105 jako zewn\u0119trzn\u0105, niezale\u017cn\u0105 od stron i niemo\u017cliw\u0105 do przewidzenia okoliczno\u015bci\u0105 skutkuj\u0105c\u0105 czasow\u0105 lub trwa\u0142\u0105 niemo\u017cliwo\u015bci\u0105 realizacji zobowi\u0105za\u0144 umownych. Dlatego te\u017c pod tym k\u0105tem okoliczno\u015bci te powinny by\u0107 badanie w kontek\u015bcie niewykonania lub nienale\u017cytego wykonania umowy.<\/p>
Klauzula si\u0142y wy\u017cszej w umowach handlowych<\/strong> Pami\u0119ta\u0107 trzeba, \u017ce samo wprowadzenie do umowy odpowiedniej klauzuli si\u0142y wy\u017cszej, samo w sobie nie zwalnia z odpowiedzialno\u015bci za niewykonanie lub nieprawid\u0142owe wykonanie umowy. Strona powo\u0142uj\u0105ca si\u0119 na wyst\u0105pienie si\u0142y wy\u017cszej musi jeszcze udowodni\u0107 jej rzeczywisty wp\u0142yw na niemo\u017cno\u015b\u0107 wykonania swojej cz\u0119\u015bci umowy.<\/p> Brak klauzuli si\u0142y wy\u017cszej w umowach handlowych<\/strong> W zwi\u0105zku z tym z punktu widzenia strony zobowi\u0105zanej kluczowe b\u0119dzie wykazanie, \u017ce nie wykona\u0142a ona lub nienale\u017cycie wykona\u0142a swoje zobowi\u0105zanie wskutek konsekwencji wynikaj\u0105cych ze stanu wojennego na terenie Ukrainy, za kt\u00f3re nie ponosi odpowiedzialno\u015bci, oraz \u017ce jednocze\u015bnie do\u0142o\u017cy\u0142 nale\u017cytej staranno\u015bci, aby je wykona\u0107. Druga strona umowy b\u0119dzie musia\u0142a z kolei udowodni\u0107, \u017ce ponios\u0142a szkod\u0119 wynikaj\u0105c\u0105 z niewykonania lub nienale\u017cytego wykonania zobowi\u0105zania przez d\u0142u\u017cnika. Je\u017celi mo\u017cna przewidzie\u0107, \u017ce stan wojny na Ukrainie wp\u0142ynie na nasze wykonywanie umowy, nale\u017cy ju\u017c na tym etapie rozpocz\u0105\u0107 gromadzenie na dowod\u00f3w \u015bwiadcz\u0105cych o wyst\u0105pieniu tzw. si\u0142y wy\u017cszej i jej zwi\u0105zku z naszymi obowi\u0105zkami umownymi.<\/p> W kontek\u015bcie niemo\u017cliwo\u015bci wykonania umowy nale\u017cy r\u00f3wnie\u017c zwr\u00f3ci\u0107 uwag\u0119 na przepisy art. 475 \u00a7 1 i 495 \u00a7 1 k.c. Zgodnie z art. 475 \u00a7 1 k.c., je\u017celi \u015bwiadczenie sta\u0142o si\u0119 niemo\u017cliwe skutkiem okoliczno\u015bci, za kt\u00f3re d\u0142u\u017cnik nie ponosi odpowiedzialno\u015bci, zobowi\u0105zanie wygasa. Art. 495 \u00a7 1 k.c. stanowi, \u017ce je\u017celi jedno ze \u015bwiadcze\u0144 wzajemnych sta\u0142o si\u0119 niemo\u017cliwe wskutek okoliczno\u015bci, za kt\u00f3re \u017cadna ze stron nie ponosi odpowiedzialno\u015bci, to strona, kt\u00f3ra mia\u0142a to \u015bwiadczenie spe\u0142ni\u0107, nie mo\u017ce \u017c\u0105da\u0107 \u015bwiadczenia wzajemnego, a w wypadku, gdy je ju\u017c otrzyma\u0142a, obowi\u0105zana jest do zwrotu wed\u0142ug przepis\u00f3w o bezpodstawnym wzbogaceniu. Nale\u017cy mie\u0107 na wzgl\u0119dzie, \u017ce niemo\u017cno\u015b\u0107 \u015bwiadczenia musi mie\u0107 charakter trwa\u0142y \u2013 w tej sytuacji ka\u017cdy przedsi\u0119biorca musi odpowiedzie\u0107 sobie na pytanie, czy nawet zak\u0142adaj\u0105c, \u017ce stan wojny na terenie Ukrainy mo\u017ce mie\u0107 charakter przej\u015bciowy (na co zreszt\u0105 wszyscy mamy nadziej\u0119), to jego ust\u0105pienie po pewnym czasie b\u0119dzie mia\u0142o prze\u0142o\u017cenie na dalsze istnienie przedmiotu naszej umowy. Tylko bowiem w przypadku, gdy umowa mo\u017ce by\u0107 wykonana do pewnego terminu, po up\u0142ywie kt\u00f3rego stanie si\u0119 bezprzedmiotowa, przepisy o niemo\u017cliwo\u015bci \u015bwiadczenia b\u0119d\u0105 mog\u0142y znale\u017a\u0107 w takiej sytuacji ewentualne zastosowanie.<\/p> S\u0105dowa zmiana warunk\u00f3w umowy w sytuacjach nadzwyczajnych<\/strong> Umowy zawierane po wybuchu konfliktu zbrojnego na Ukrainie<\/strong> Inwazja rosyjska na Ukrain\u0119, skutkuj\u0105ca wprowadzeniem na jej terenie stanu wojennego, w spos\u00f3b znacz\u0105cy utrudni\u0142y lub wr\u0119cz uniemo\u017cliwi\u0142y realizacj\u0119 zobowi\u0105za\u0144 umownych, kt\u00f3rych wykonanie mia\u0142o nast\u0105pi\u0107 \u2013 w ca\u0142o\u015bci lub cz\u0119\u015bciowo, na terytorium Ukrainy. W przypadku um\u00f3w zawartych przed wybuchem opisanego konfliktu zbrojnego mog\u0119 zaryzykowa\u0107 stwierdzenie, \u017ce w \u015bwietle prawa zobowi\u0105za\u0144 trwaj\u0105cy konflikt zbrojny, jako zdarzenie […]<\/p>\n","protected":false},"author":1,"featured_media":3820,"comment_status":"closed","ping_status":"closed","sticky":false,"template":"elementor_header_footer","format":"standard","meta":[],"categories":[50,51],"tags":[],"_links":{"self":[{"href":"http:\/\/metropolitansilesia.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/3880"}],"collection":[{"href":"http:\/\/metropolitansilesia.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"http:\/\/metropolitansilesia.pl\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/metropolitansilesia.pl\/wp-json\/wp\/v2\/users\/1"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/metropolitansilesia.pl\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=3880"}],"version-history":[{"count":10,"href":"http:\/\/metropolitansilesia.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/3880\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":3890,"href":"http:\/\/metropolitansilesia.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/3880\/revisions\/3890"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/metropolitansilesia.pl\/wp-json\/wp\/v2\/media\/3820"}],"wp:attachment":[{"href":"http:\/\/metropolitansilesia.pl\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=3880"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"http:\/\/metropolitansilesia.pl\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=3880"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"http:\/\/metropolitansilesia.pl\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=3880"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}
Zawieranie w umowach handlowych odpowiednich klauzul si\u0142y wy\u017cszej jest powszechnie spotykan\u0105 praktyk\u0105 w obrocie gospodarczym. Klasyczna klauzula si\u0142y wy\u017cszej definiuje poj\u0119cie si\u0142y wy\u017cszej (w przewa\u017caj\u0105cej wi\u0119kszo\u015bci spotykanych przeze mnie klauzul umownych jako jeden z element\u00f3w sk\u0142adowych si\u0142y wy\u017cszej wskazywane s\u0105 w\u0142a\u015bnie dzia\u0142ania wojenne) i stanowi o wy\u0142\u0105czeniu odpowiedzialno\u015bci stron za skutki wynikaj\u0105ce z dzia\u0142ania si\u0142y wy\u017cszej i wskazuje umown\u0105 procedur\u0119, jak\u0105 strony stosunku obligacyjnego powinny przeprowadzi\u0107 w zwi\u0105zku z wyst\u0105pieniem takiego zdarzenia.<\/p>
Polskie przepisy powszechnie obowi\u0105zuj\u0105cego prawa, szczeg\u00f3lnie kodeksu cywilnego (dalej \u2013 k.c.) nie zawieraj\u0105 generalnej zasady, kt\u00f3ra wprost zast\u0119powa\u0142aby umown\u0105 klauzul\u0119 si\u0142y wy\u017cszej \u2013 przewiduj\u0105 raczej odpowiedzialno\u015b\u0107 za niewykonanie lub nienale\u017cyte wykonanie zobowi\u0105zania na zasadzie winy (art. 471 i 472 k.c.) i nak\u0142adaj\u0105 na d\u0142u\u017cnika w ramach realizacji swoich zobowi\u0105za\u0144 obowi\u0105zek zachowania nale\u017cytej staranno\u015bci. Zgodnie z art. 471 k.c. d\u0142u\u017cnik obowi\u0105zany jest do naprawienia szkody wynik\u0142ej z niewykonania lub nienale\u017cytego wykonania zobowi\u0105zania, chyba \u017ce niewykonanie lub nienale\u017cyte wykonanie jest nast\u0119pstwem okoliczno\u015bci, za kt\u00f3re d\u0142u\u017cnik nie ponosi odpowiedzialno\u015bci.<\/p>
Przepisy kodeksu cywilnego przewiduj\u0105 s\u0105dowy mechanizm modyfikacji lub rozwi\u0105zania um\u00f3w w sytuacjach nadzwyczajnych \u2013 tzw. klauzul\u0119 rebus sic stantibus, zawart\u0105 w art. 3571 \u00a7 1 k.c. Zgodnie z tym przepisem, je\u017celi w przypadku nadzwyczajnej zmiany stosunk\u00f3w spe\u0142nienie \u015bwiadczenia mo\u017ce sta\u0107 si\u0119 po\u0142\u0105czone z nadmiernymi trudno\u015bciami albo grozi\u0107 jednej ze stron ra\u017c\u0105c\u0105 strat\u0105, czego strony nie przewidywa\u0142y przy zawarciu umowy, s\u0105d mo\u017ce \u2013 po rozwa\u017ceniu interes\u00f3w stron i zgodnie z zasadami wsp\u00f3\u0142\u017cycia spo\u0142ecznego \u2013 oznaczy\u0107 spos\u00f3b wykonania zobowi\u0105zania, wysoko\u015b\u0107 \u015bwiadczenia lub nawet orzec o rozwi\u0105zaniu umowy.
Warunkiem zastosowania przez s\u0105d klauzuli rebus sic stantibus jest zaistnienie \u0142\u0105cznie czterech wskazanych w przytoczonym przepisie przes\u0142anek: (1) nadzwyczajnej zmiany stosunk\u00f3w; (2) nadmiernej trudno\u015bci w spe\u0142nieniu \u015bwiadczenia lub gro\u017aby straty dla jednej ze stron; (3) zwi\u0105zku przyczynowego pomi\u0119dzy zmian\u0105 stosunk\u00f3w a utrudnieniami w wykonaniu zobowi\u0105zania lub gro\u017ab\u0105 straty; (4) nieprzewidzenie przez strony przy zawieraniu umowy wp\u0142ywu zmiany stosunk\u00f3w na wykonanie zobowi\u0105zania.
W przypadku sporu stron umowy i ewentualnej drogi s\u0105dowej, b\u0119dzie nale\u017ca\u0142o wykaza\u0107 zaistnienie wszystkich opisanych wy\u017cej przes\u0142anek jako konsekwencji stanu wojny na Ukrainie \u2013 co b\u0119dzie zale\u017cne od okoliczno\u015bci danej sprawy i decyzji s\u0105du, kt\u00f3ra wydawana jest w oparciu o wszechstronne rozwa\u017cenie ka\u017cdej sprawy indywidualnie. Wobec powszechnej wiedzy na temat d\u0142ugiego czasu trwania post\u0119powa\u0144 s\u0105dowych w Polsce, niemo\u017cno\u015b\u0107 przewidzenia rozwoju stanu wojny na Ukrainie i jego ostatecznych konsekwencji, korzystanie z klauzuli rebus sic stantibus jest obarczone ryzykiem niepewno\u015bci co do zasadno\u015bci jej zastosowania, poniewa\u017c stan faktyczny mo\u017ce ulec zmianie do czasu wydania wyroku przez s\u0105d.<\/p>
Je\u017celi rodzaj prowadzonej dzia\u0142alno\u015bci wymaga, by mimo istniej\u0105cej sytuacji w dalszym ci\u0105gu prowadzone by\u0142y interesy wymagaj\u0105ce w jakikolwiek spos\u00f3b zaanga\u017cowania strony ukrai\u0144skiej, warto w umowach umie\u015bci\u0107 klauzule, kt\u00f3re zabezpiecz\u0105 interes zainteresowanej strony. Przyk\u0142adowymi klauzulami mog\u0105 to by\u0107 zapisy, zgodnie z kt\u00f3rymi strona nie ponosi jakiejkolwiek odpowiedzialno\u015bci w przypadkach niewykonania lub nienale\u017cytego wykonania umowy, je\u017celi b\u0119dzie to wynikiem opisanej wy\u017cej sytuacji na Ukrainie. Dla zniwelowania obowi\u0105zk\u00f3w wynikaj\u0105cych z ci\u0119\u017caru dowodowego (art. 6 k.c.), dobrze b\u0119dzie w umowie przyj\u0105\u0107 domniemanie, \u017ce niewykonanie lub nienale\u017cyte wykonanie umowy, b\u0119dzie wynikiem tej nadzwyczajnej sytuacji i w zwi\u0105zku z powy\u017cszym to na drugiej stronie umowy b\u0119dzie spoczywa\u0142 ci\u0119\u017car dowodowy w zakresie udowodnienia ewentualnych innych przyczyn w niewykonaniu umowy. Warto r\u00f3wnie\u017c umie\u015bci\u0107 w umowie klauzul\u0119, zgodnie z kt\u00f3r\u0105 wyst\u0105pienie okoliczno\u015bci, o kt\u00f3rych mowa powy\u017cej, nie powoduje utraty prawa do wynagrodzenia lub co najmniej zwrotu koszt\u00f3w wykonania umowy. Umieszczenie takich zapis\u00f3w umownych z pewno\u015bci\u0105 b\u0119dzie wymaga\u0107 negocjacji z kontrahentem, kt\u00f3ry b\u0119dzie musia\u0142 przyj\u0105\u0107 zwi\u0119kszony zakres ryzyka kontraktowego.<\/p>\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t<\/section>\n\t\t\t\t\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t","protected":false},"excerpt":{"rendered":"